Een bijzonder geval van anorexie bij Ben

 

’Een poes komt altijd op zijn pootjes terecht’, zo wordt vaak beweerd. Indien een poes of kat uit een raam of boom valt, komt deze inderdaad meestal op zijn pootjes terecht. Echter, door de klap die de val veroorzaakt, klapt de kaak vaak op de grond. Onderstaand een bijzonder relaas van een kater die wellicht ook gevallen is en daardoor een probleem aan zijn kaak heeft gekregen.

 

Aan het eind van de praktijkdag op dinsdag, belde de eigenaar van het katje Ben mij op. Zijn kat at al een paar dagen niet meer goed en zijn mondje ­ zo was hem nu opgevallen ­ stond ook wat open. Ik besloot om hem meteen langs te laten komen en niet te wachten tot de volgende dag. Bij katten die vaker buiten verblijven bestaat altijd de mogelijkheid bij dit soort verschijnselen, dat het dier een aanrijding heeft gehad of van een gebouw of boom is afgevallen en een kaakbreuk heeft opgelopen. Hier dacht ik dan ook het eerst aan bij het horen van het verhaal van de eigenaar. Ben leek er niet ernstig aan toe te zijn: bij aankomst in de praktijk keek hij om zich heen en verweerde zich goed bij mijn poging hem grondig na te kijken. Er waren geen uitwendige verwondingen te zien en bij het afluisteren van hart en longen kwamen er ook geen afwijkingen aan het licht. Wel was er sprake van enige uitdroging door het niet of nauwelijks drinken en het verlies van speeksel uit zijn bekje had ook bijgedragen aan een minder elastische huid en dieper liggende oogjes. Daar Ben zich heftig verweerde bij het afvoelen van zijn kopje en het betasten van zijn kaakje en het openen van de mond niet goed mogelijk was, besloot ik om een lichte sedatie (een slaaproesje) te geven waardoor ik goed in zijn bekje kon kijken en een diagnose zou kunnen stellen. Het was me opgevallen dat het bekje niet goed gesloten kon worden en wat scheef stond in de onderkaak. Deze symptomen konden heel goed bij een kaakbreuk of een ontwrichting van de kaak horen.

 

 

 

Onderzoek onder narcose

 

Nu het katje lekker sliep was er zonder veel stress een onderzoek van de mondholte mogelijk: achter in het bekje aan de linker onderkaak was een bloeduitstorting te zien. Aangezien er geen verwonding was te vinden leek de bloeduitstorting van binnenuit te zijn veroorzaakt. De onderkaak kon meer dan normaal naar links of rechts worden bewogen. Bovendien kon de kaak niet op de gewone manier gesloten worden. Enige crepitatie was hoorbaar (krakend geluid door het over elkaar schuiven van botdelen). De onderkaak was of gebroken of aan de linkerzijde ontwricht. Dit laatste komt echter bij katten zeer zelden voor: de krachten die een plotselinge ontwrichting van de kaak zouden kunnen veroorzaken leiden meestal tot een breuk van de kaak. Het kattenschedeltje is op de meeste plaatsen slechts één tot enkele millimeters dik. Vaak worden trauma’s aan het hoofd veroorzaakt door aanrijdingen, van grote hoogte vallen uit boom of raam of door een slag van een of ander voorwerp tegen het hoofd. Naast kneuzingen van weke delen worden daarbij ook vaker breuken van delen van de schedel gezien, sommige met fatale afloop. Een röntgenfoto moest uitkomst bieden.

 

 

Ontwrichting van de onderkaak: klein gewricht met grote gevolgen

 

Het kaakgewricht van een kat bevindt zich onder het einde van de jukboog die onder het oog langsloopt. Daar, net voor het deel van de schedel waar zich het binnenoor bevindt, scharniert het gewricht. De bovenkaak vormt hier de gewrichtskom en de onderkaak scharniert hierin met een passend deel. Op de röntgenfoto was met enige moeite te zien dat het gewricht niet meer in elkaar scharnierde, het scharnierende deel van de onderkaak was uit zijn pasvorm van de bovenkaak naar binnen geschoten en lag nu aan het einde van het gehemelte onder de schedelbasis. Het gewrichtskapsel was door een inwerkende kracht gescheurd en kon het gewricht niet meer op zijn plaats houden. Naast traumatische oorzaken zijn ook de aangeboren kaakgewrichtsafwijkingen bekend waarbij het kaakgewricht niet goed functioneert en een ontwrichting sneller kan optreden. Bij de hond is ook een kaakontwrichting bekend na het extreem openen van de mond bijvoorbeeld bij een poging om een bal op te vangen. En ook bij ons mensen kan een kaakontwrichting soms optreden bij extreem gapen. Een dier met een ontwrichte kaak kan niet meer goed eten: de kans is groot dar er een tekort aan voeding en vocht in het lichaam ontstaat. Door de omvangsvermindering van de kauwspieren worden deze minder sterk en zal de mond vermoedelijk verder gaan open staan en zal er speeksel uit de mond gaan druipen. Hierdoor ontstaat dan weer rond de bek een huidontsteking die ernstige vormen kan gaan aannemen. Het dier wordt dan zwakker en zal gemakkelijker nog verder verzwakken. Het slecht kunnen eten en drinken leidt na enkele dagen tot een ernstige uitdroging.

 

Na de operatie

De therapie bij Ben

 

Wat te doen bij een kaakontwrichting bij de kat? Een probleem dat zelden wordt gezien. Voor mij was het de eerste keer sinds ruim 13 jaar praktijkervaring dat ik ermee geconfronteerd werd. In de verschillende orthopedieboeken die ik bezit, stond slechts weinig beschreven. De therapie bij de hond werd beschreven, maar niet bij de kat. Ik besloot op basis van gezond verstand en de anatomie van de kattenkaak in ogenschouw nemend, de kaak op zijn plaats te zetten door het operatief vrijleggen van de kaak en het op zijn plaats zetten van de onderkaak. Mogelijk zou de therapie voor de hond ook van toepassing zijn op de kat, maar gezien het grote risico op een kaakfractuur besloot ik dat operatieve correctie het veiligst was. De onderkaak was over een afstand van ongeveer één centimeter volledig naar binnen geschoven. Het kostte aanzienlijke moeite om de kaak weer in de oorspronkelijke toestand terug te plaatsen. In ogenschouw nemende hoe fijn zo’n gewrichtje en het aangrenzende deel van de onderkaak gebouwd is, was het voor mij een wonder dat de onderkaak zelf niet gebroken was bij de ontwrichting: Ben had dus nog geluk gehad. Na het terugplaatsen van het gewricht werd het gescheurde gewrichtskapsel en de aanhechtende spiertjes zo goed mogelijk gehecht en daarna de omgevende spiertjes en huid gesloten.

 

 

 

De nazorg

 

Na afloop van de operatie kon de bek weer goed gesloten worden. Na de operatie hoorden we Ben in de kooi wakker worden: hij miauwde weer! De mond stond ook niet meer open. De eigenaar kreeg het advies Ben zes weken lang slechts zacht voedsel te geven en daarna pas geleidelijk aan met brokjes te beginnen: de getraumatiseerde kaak moet immers in alle rust genezen.

 

Het is inmiddels een tijdje geleden dat Ben is geholpen. Eten, drinken en miauwen zijn weer de normaalste zaak. Het is weer goed met Ben.